Cumhuriyet Caddesi’nin trafiğe kapatılıp, tramvay raylarının döşenmesiyle birlikte Bursa’da bazı zihinlerde soru işaretleri oluştu: “Nereden çıktı bu tramvay. Üstelik nostaljik deniliyor. Bursa’da eskiden tramvay vardı da ne zaman nostaljik oldu?” gibi sorular halk arasında konuşulmaya başlandı.
Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, dün sabah tarihi Pirinç Han’da basın toplantısı düzenledi. Bursa’daki tarihi eserlerin ayağa kaldırılmasıyla ilgili yapılan çalışmaları anlattı.
Cumhuriyet Caddesi’ndeki çevre düzenleme ve caddenin trafiğe kapatılmasıyla ilgili çalışmaları ve caddenin hem ekonomik hem de sosyo kültürel alanda değişime uğramaya başlamasıyla ilgili gelişmeleri anlattı.
Sonra, Cumhuriyet Caddesi ile İncirli arasında işleyen Nostaljik Tramvay hattı ve tramvaya verilen isimle ilgili eleştirileri cevaplandırdı. Önce, Bursa’nın kent içi ulaşımının sağlanmasıyla ilgili olarak bugünden tam 107 yıl önce başlatılan tramvay projeleri ve yapılan sözleşmelerle ilgili bilgiler verdi.
“1904 yılında Hacı Kamil Efendi Zade Arif Bey Bursa’da atlı tramvay yerine elektrikli tramvay kurup işletmek için başvuruda bulunmuş. Bu gerçekleşmeyince elektrikli tramvay kurma ve işletme hakkı Payitaht tarafından belediyeye devredilmiş. 17 Şubat 1905’te Aşkudere eşrafından Süleyman oğlu Mehmed Ali Ağa Payitaht’tan aldığı referans ile Tramvay kurulup işletilmesine talip olarak Belediye başvurmuştur. Şartnameye göre iki yıl içerisinde şirket kurulup binanın yapılmasına başlanması şart koşulmasına rağmen istenilen şartlar yerine getirilmeyince 20 Eylül 1909 tarihinde Aşkudereli Mehmed Ali Ağa’ haklarını tekrar belediyeye devretmiş. Daha sonra tekrar edilen ihale sonucunda İstanbul’da şirket merkezi olan Oropedi Mauri Matis Efendi ile 12 Temmuz 1913 tarihinde sözleşme imzalanır. Ama, bütün bu anlaşmalara rağmen Bursa’da tramvay yatırımları gerçekleştirilemez.”
Bursa’nın tramvay konusundaki gelişmeleri böyle. Yani, Cumhuriyet Caddesi’ndeki tramvaya boşu boşuna veya sadece renk olsun diye Nostaljik Tramvay ismi takılmamış. İşin, yüzyıl öncesine kadar dayanan gelişmeleri ve çalışmaları mevcut.
Recep Altepe, yeni düzenlemeler ve yeni tramvay hatlarının belirlenmesiyle ilgili çalışmalarda bu projeleri dikkate aldıklarını anlattı.
Bu çalışmalardan bazılarından haberimiz vardı. Ama, çalışmaların ve anlaşmaların bu kadar geniş bir ortamda ve Bursa’nın kent merkezindeki ulaşımın bütünüyle tramvay sayesinde çözümlenmesiyle ilgili projeleri öğrenince inanın nutkumuz tutuldu.
Başkan Altepe, projeler ve anlaşmalarla ilgili nostaljik bilgileri anlatıp, Cumhuriyet Caddesi’ndeki Nostaljik Tramvay’ın, nereden nereye geldiği bilgilerini verirken, o günlerdeki raylı sistem taşıma planlarının bugünkü Bursa’nın kent içi toplu taşıma sistemine uygun olabileceğini gördük.
Tramvay’ın projelendirmesinde Bursa merkeziyle Uludağ’a ulaşım bile düşünülmüş. Ayrıca, tramvay ile entegre olarak Mudanya Tren hattı düşünülmüş. Bu hat, gerçekleşmiş. Zafer Mahallesi ile Mudanya arasında 7 ayrı duraklı trem sistemi 1951 yılına kadar Bursa’ya hizmet vermiş. O yıllarda Bursalıların hafta sonu lüksü, trenle Mudanya’ya gidip piknik yapmak ve denize girmesi olarak lanse edildi. Altepe, anlatılanlara göre, bu özlem için evinin kiremitlerini satıp Mudanya trenine para bulan Bursalı ailelerin olduklarından söz edildiğini söyledi.
Başkan Altepe, Mudanya treninin başlangıç noktası olan, şu anda ise Büyükşehir Belediyesi Hizmet binasının inşaatının başladığı Zafer Mahallesi’nde, belediye binası yanındaki eski istasyonun aynen yapılacağını açıkladı.
Bursa’nın treni ve tramvaylarıyla ulaşım sorunun çözümü için 107 yıl sonra, yeni projeler ve yeni güzergah çalışmaları yapılıyor.
O tarihlerde bu sistem düşünülmüş ve uygulanması için çalışmalar başlatılmış. Ama, 1900’lü yılların başındaki savaşlar nedeniyle Atlı tramvay projesi rafa kalkmış. Elektrikli Tramvay için Merinos UEODAŞ binası inşa edilerek, elektrik sistemi ve üretimi gerçekleşmesine rağmen, bu elektrik enerjisinin kentin aydınlatılmasında kullanılması da tramvay sisteminin kurulmasına engel olmuş.
Değişim her zaman güç ve zor olur. Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Cumhuriyet Caddesi’nde yapılan değişimin ve Nostaljik Tramvay’ın Bursa ile ilgili geçmişlerini anlatırken bugün konuşulanları ve eleştirileri daha net anladık.
Başkan Altepe, konuyu şöyle özetledi:
“Biz ateşten gömlek giydik. Yapılan yenilikleri yıllarca aynı bölgede aynı hizmeti verip yaşamını sürdürenlere anlatmak gerçekten zor. Ama, Bursa’nın marka kent olması, Kapalıçarşı ve çevresinin canlanması, kentin tarih, kültür ve turizm şehri olması için bu hizmetleri gerçekleştirmek zorundayız.”
İlk yorum yapan olun